سایت خدمات دانشجویی فروغ پاسارگاد

روایی و پایایی پرسشنامه

•    ابزاری که برای گردآوری داده‏ها مورد استفاده قرار می‏گیرد، در مرحله نخست باید از روایی  (اعتبار) برخوردار باشد و در مرحله دوم باید پایایی (اعتماد) داشته باشند. روایی بدین معناست که روش یا ابزار به کار رفته تا چه حد قادر است خصوصیت مورد نظر را درست اندازه‏گیری کند. برای مثال، اگر بخواهیم شیوع کم‏وزنی هنگام تولد را در نوزادان یک زایشگاه بدانیم، باید همه نوزادان تولد یافته را وزن کنیم. برای این کار بایستی از ترازوی مخصوص توزین نوزاد و آن هم ترازوی استاندارد استفاده شود.
•    مفهوم اعتبار (روایی) به این سؤال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‏گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می‌سنجد.
•    مقصود از روایی آن است که وسیله اندازه‏گیری، بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازه‏گیری‏های نامناسب و ناکافی می‏تواند هر پژوهش علمی را بی‏ارزش و ناروا سازد
•    پایایی قابلیت تکرار روش یا ابزار اندازه‏گیری است. اگر روشی از پایایی برخوردار نباشد، داده‏های گردآوری شده روایی (اعتبار) نیز نخواهند داشت. برای نمونه، در مثال بالا باید دید با چند بار وزن کردن آیا وزن یک کودک را در هر مرحله مشابه وزن قبلی نمایش می‏دهد.
•    قابلیت اعتماد (پایایی ) با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه‏گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی را به دست می‏دهد. به عبارت دیگر، همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده است.
•    برای تعیین میزان اعتماد یا پایایی ابزار گرد‌آوری داده‌ها، روش‌های مختلفی از جمله روش بازآزمایی، روش تنصیف، روش استفاده از آزمون‌های همتا و روش آلفای کرونباخ، وجود دارد. قابلیت پایایی، یکی از ویژگی‏های فنی ابزار اندازه‏گیری است که نشان دهنده این است که ابزار اندازه‏گیری تا چه اندازه نتایج یکسانی در شرایط مشابه به دست می‏دهد. بازآزمایی، آزمون همتا، تصنیف، کودر-ریچاردسون و آلفای کرونباخ از جمله روش‏های سنجش پایایی هستند.
•    یکی از رایج‏ترین روش‏های محاسبه قابلیت پایایی، ضریب آلفای کرونباخ است که برای محاسبه آن نخست باید واریانس نمره‏های هر سؤال پرسشنامه و واریانس کل آزمون را محاسبه کرد و سپس با استفاده از فرمول زیر مقدار ضریب آن  را محاسبه نمود.