سایت خدمات دانشجویی فروغ پاسارگاد

معرفی تحلیل محتوای کیفی و کمی

تحلیل محتوای کیفی

•    در حال حاضر سه رویکرد سنتی، هدایت شده و جامع برای کاربرد تحلیل محتوا مطرح است.
•    تمامی رویکردها برای تفسیر مفهوم محتوای متن به کار گرفته می‏شوند و با دیدگاه طبیعت‏گرایی (پوزیویستی) همخوانی دارند.
•    تحلیل محتوا روش سنتی: مقوله ‏ها مستقیماً از متن داده‏ها استخراج می‏شوند.
•    در رویکرد هدایت شده: اساس تحلیل را نظریه‏ های موجود و یا نتایج پژوهش‏های پیشین به عنوان کدهای اولیه و راهنما تشکیل می‏دهند.
•    در رویکرد جامع: با شمارش واژگان آغاز می‏شود و سپس بافت و زمینه مربوط به متن مورد تفسیر قرار می‏گیرد.

شرایط کلی تحلیل محتوی کیفی

•    شرایط زیر برای انجام تحلیل محتوای کیفی علمی، قابل اعتماد و معتبر از محتواها لازم هستند:
    تعیین چارچوب نظری؛
    نمونه‏ گیری؛
    واحد محتوا؛ و
    تهیه مقوله ‏های تحلیل.

تحلیل محتوای کمی

•     مراحل ده‏گانه تحلیل محتوا کمی را به شرح زیر است:
    بیان مسئله، هدف، سؤال ‏ها و فرضیه‏ های پژوهش
    انتخاب واحد تحلیل
    ساختن مقوله‏ های و زیرمقوله‏ های پژوهش
    تعیین جامعه آماری
    کدگذاری و نحوه جمع‏آوری داده‏ ها
    کنترل و صحت کدگذاری
    پایایی و روایی پژوهش
    آزمون‏های آماری
    تحلیل آماری
    خلاصه و نتیجه ‏گیری.

شیوه‏های تحلیل محتوای کمّی

•    مهمترین شیوه‏های کمّی تحلیل محتوا عبارتند از:
•    تحلیل ارزشیابی:
     هدف این است که با تحلیل کمی متن بتوان به نوع گرایش و ارزش‏گذاری‏ های تولیدکننده متن پی ببرد.
•    تحلیل احتمال وقوع:
     هدف از تحلیل احتمال وقوع نیز سنجش کمی گرایش بیان شده در یک متن است.
    محتوای آشکار و محتوای پنهان
    یکی از مسائل بحث‏انگیز در حوزه تحلیل محتوا مربوط به این امر است که آیا تحلیل محتوا تنها به قواعد آشکار و مشخص درون متن می‏پردازد و یا اینکه به محتوای پنهان و ضمنی در متن نیز توجه دارد.

معایب کمّی بودن تحلیل‏ها در تحلیل محتوای کمّی

•    معمولاً گرایش به تحلیل محتوای پنهان با کیفی بودن تحلیل محتوا رابطه پیدا می‌کند:
•    1. کمی بودن تحلیل محتوا باعث سطحی شدن تحلیل و غفلت از داده‏های معدود، ولی با ارزش زیاد می‏شود.
    گاهی اوقات حضور حتی یک نماد می‏تواند ارزش حیاتی داشته باشد. برخی افراد معتقدند آنچه باعث کارآمدی تحلیل محتوا در جریان جنگ جهانی دوم شد، استفاده از تحلیل محتوای کیفی و دقت در نمادهای اندک ولی معنادار بوده است.
•    2. پرداختن به محتوای آشکار و غفلت از محتوای پنهانِ متون باعث می‏شود که بخش مهمی از متن مغفول بماند.

مزایای تحلیل محتوای کمّی و آشکار

•    رایف در پاسخ به این مدعا و در مقام حمایت از تحلیل محتوای کمی و محتوای آشکار، مزایای زیر را برای این نوع تحلیل برمی‌شمارد:
•    تحلیل محتوای کمی،‌ ناخودآگاه و غیرکنش‏پذیر است.
•    از آرشیو این مطالعات می‏توان پژوهش ‏های طولی انجام داد.
•    تقلیل محتوای فراوان به داده ‏های قابل کنترل، توسط تحلیل محتوای کمی و آشکار تحقق می‏یابد.
•    این نوع تحلیل محتوا، در رشته‏ های مختلف کاربرد فراوانی دارد.

فنون تحلیل محتوا

•    اگرچه تحلیل محتوا از یک سری اصول عام پیروی می‏کند؛ اما دارای فنون و شیوه‏ های خاصی نیز می‏باشد. در واقع، در درون تکنیک تحلیل محتوا، می‏توان از روش‏ ها و اسلوب ابتکاری خاصی استفاده نمود:
    بررسی حضور و غیاب نمادهای مهم (بسامد و فراوانی)
    تحلیل احتمال وقوع
    تحلیل ارزشیابی

مراحل تحلیل محتوا

•    تعریف محتوای مربوطه
•    تعریف عملیاتی مفاهیم
•    نوشتن دستوالعمل کدگذاری، کدنامه و تهیه فرم ثبت
•    مشخص کردن جامعه آماری و نمونه‏ گیری
•    آموزش کدگذاران و محاسبه قابلیت اعتماد آزمایشی
•    کدگذاری و ثبت داده ها توسط کدگذاران
•    محاسبه قابلیت اعتماد نهایی
•    تحلیل و گزارش نتایج پژوهش