مشاوره انجام پایان نامه و انجام مقاله فروغ پاسارگاد

ضریب تاثیر (Impact Factor) و دیگر شاخص های اعتبارسنجی مجلات

این امری بدیهی است که دانشجویان و پژوهشگران برای چاپ مقالات خود در مجلات معتبر علمی تحت فشار روانی قرار دارند. از آن جایی که ضریب تاثیر (Impact Factor) مشهورترین شاخص اعتبارسنجی مجلات به شمار می رود، بسیاری از افراد ترجیح می دهند تا برای انتخاب مجله معتبر این شاخص را محاسبه نمایند. برای مشاوره در زمینه نگارش، پذیرش و چاپ مقالات خود می توانید با موسسه ایده پردازان ره جوی شریف (فروغ پاسارگاد) تماس حاصل کنید.

محاسبه ضریب تاثیر

در واقع ضریب تاثیر یک نسبت می باشد که برای محاسبه آن می بایست به شکل ذیل عمل نمود:
ضریب تاثیر مجلات در سال 2020 = تعداد مقالات مورد استناد طی سالهای 2018 ئ 2019/تعداد مقالات چاپ شده طی دو سال گذشته
همانطور که می توانید حدس بزنید، ضریب تاثیر سال 2020 در سال 2021 در دسترس عموم خواهد بود. ضریب تاثیر مجلات به طور سالانه محاسبه می گردد و در گزارش های استناد مجلات (JCR) در موسسه Clavrivate Analytics منتشر می گردد.
هنگام استفاده از ضریب تاثیر برای مقایسه و ارزیابی مجلات بسیار مهم است که نکات ذیل را درک نموده باشید:
•    مقدار ضریب تاثیر مجلات به خودی خود بی معنی است: برای این که این نکته را بهتر درک کنیم به یک مثال اشاره می کنیم: اگر مجله ای در رشته میکروبیولوژی دارای ضریب تاثیر 2 باشد، مجله قابل اعتنایی به شمار نمی رود ولی این عدد برای یک مجله اقیانوس شناسی بسیار قابل توجه محسوب می شود. مجلات تخصصی مانند مجلاتی که فقط مقالات مربوط به یک بیماری خاص را منتشر می کنند یا آنهایی که دارای حوزه مطالعاتی بسیار خاص می باشند به دلیل تعداد کم مقالات منتشر شده و مورد استناد قرار گرفته و همچنین تعداد کم مخاطبین، دارای ضریب تاثیر پایینی هستند.
•    ضریب تاثیر مجلات در رشته های مختلف، متفاوت است: تعداد استنادات به مقالات در حوزه های مختلف مطالعاتی تفاوت دارد. از این رو از این شاخص نباید برای مقایسه میان مجلات رشته های مختلف استفاده کرد. برای مثال مقالات علوم پزشکی دارای استنادات بیشتری نسبت مقالات مهندسی می باشند. بنابراین مجلات علوم پزشکی ضریب تاثیر بیشتری نسبت به مجلات مهندسی می باشند.
•    اگر مجله ای ضریب تاثیر ندارد، این به معنی بی اعتباری آن نیست: موسسه Clarivate Analytics، ضرایب تاثیر مجلات را بر اساس استنادات آنها محاسبه می کند. مجلات دارای ضریب تاثیر نسبت به دیگر مجلات دارای تعداد کمتری می باشند و همچنین مجلات دارای ضریب تاثیر در رشته های مختلف به طور نابرابری توزیع گردیده اند و برخی از رشته ها دارای مجلات دارای ضریب تاثیر بیشتری می باشند. علاوه بر این، اگرچه بیش از 60 کشور صاحب امتیاز مجلات معتبر می باشند، ولی تعداد این مجلات در کشورهای در حال توسعه بسیار کمتر می باشد. همچنین مجلات انگلیسی زبان دارای ضریب تاثیر نسبت به دیگر مجلات، دارای تعداد بیشتری هستند.
ضریب تاثیر برای سردبیر مجلات نسبت به پژوهشگران از اهمیت بیشتری برخوردار است. این شاخص برای سنجش عملکرد مجلات استفاده می گردد و بسیاری از سردبیران برای افزایش ضریب تاثیر مجلاتشان تحت فشار روانی قرار دارند. علاوه بر این، ذکر این نکته خالی از لطف نیست که ضریب تاثیر مجلات را می توان دستکاری کرد. برای مثال مقالات مروری نسبت به مقالات پژوهشی استنادات بیشتری را دریافت می کنند. بنابراین برخی از مجلات سعی دارند تا مقالات مروری بیشتری را به چاپ برسانند تا ضریب تاثیر خود را افزایش دهند. همچنین ممکن است سردبیران مقالاتی را برای چاپ انتخاب نمایند که احتمال بیشتری برای دریافت استناد داشته باشند. علاوه بر این، این امکان وجود دارد که مجلات از نویسندگان بخواهند تا مقالات دیگری از آن مجلات را مورد استناد قرار دهند.

دیگر شاخص های اعتبارسنجی مجلات

ضریب تاثیر برای چند دهه است که به عنوان شاخص اصلی اعتبارسنجی مجلات به شمار می رود. با این حال دیگر شاخص های اعتبارسنجی مجلات نیز در سالهای اخیر توسعه یافته اند. این شاخص ها ارتباط بسیار نزدیکی با یکدیگر دارند. به عبارت دیگر بر اساس این شاخص ها مجلات دارای رتبه بندی مشابهی می باشند. بنابراین پژوهشگران می توانند برای انتخاب مجله مورد نظر خود از هر کدام از این شاخص ها استفاده نمایند.

Scimago Journal Rank (SJR)

این شاخص که متعلق به پایگاه علمی SCOPUS می باشد، به استناداتی که از مقالات منتشر شده در مجلات معتبر دریافت می شود، نسبت به دیگر مجلات وزن بیشتری می دهد (مانند الگوریتم PageRank گوگل). 

Journal Impact Factor (JIF)

این شاخص که متعلق به موسسه Clarivate Analytics می باشد، به همه استنادات وزن یکسانی می دهد. این شاخص قدیمی ترین و پذیرفته شده ترین شاخص اعتبارسنجی مجلات محسوب می شود. 

Source Normalized Impact per Paper (SNIP)

این شاخص که به SCOPUS تعلق دارد، استنادات را بر اساس رشته نرمال می کند. بنابراین، این شاخص تفاوت های موجود در رشته های مختلف در شاخص JIF را از بین می برد. این شاخص برای مقایسه میان مجلات رشته های مختلف نسبت به شاخص JIF قابل اعتمادتر می باشد و کمتر می توان آن را دستکاری کرد.

Eigenfactor score (ES) 

این شاخص که به موسسه Clarivate Analytics تعلق دارد، مانند شاخص SJR به استنادات دریافتی از مقالات منتشر شده در مجلات معتبر وزن بیشتری می دهد. این شاخص طی یک بازه زمانی پنج ساله محاسبه می شود و مانند SNIP استنادات را بر اساس رشته نرمال می کند. 

Article Influence Score (AIS)

 شاخص AIS مانند شاخص JIF عمل می کند ولی با این تفاوت که در محاسبات خود از شاخص ES نیز بهره می گیرد که این امر باعث می گردد تا این شاخص اعتبار بیشتر نسبت به شاخص JIF داشته باشد. 
سخن آخر
ضریب تاثیر ابزار مناسبی برای ارزیاب مجلات به شمار می رود، ولی می بایست آن را به طور هوشمندانه ای به کار برد. برای انتخاب مجله مناسب جهت چاپ مقاله خود نباید تنها به شاخص ضریب تاثیر اکتفا کنید. بسیار مهم است که به یاد داشته باشید که مجلاتی با حوزه های مطالعاتی خاص ضرایب تاثیر پایین تری نسبت به مجلات عمومی تر دارند. در انتها توصیه می گردد که برای ارزیابی کیفیت مجلات، دیگر شاخص ها مانند SNIP، ES، AIS و ... را لحاظ نمایید. در پایان برای مشاوره در زمینه نگارش، پذیرش و چاپ مقالات خود می توانید با موسسه ایده پردازان ره جوی شریف (فروغ پاسارگاد) تماس حاصل کنید.