انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی

مطالعه موردی (Case Study ) یک نوع روش تحقیق است که به صورت دقیق و عمیق به مطالعه یک مورد خاص پژوهشی می ‌پردازد. در طبقه بندی انواع روش تحقیق، این روش یکی از انواع تحقیق توصیفی به شمار می رود. در این روش دانشجو به انتخاب یک مورد پرداخته و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار می دهد. این مورد می تواند یک واحد و یا سیستم با ابعاد مشخص و متشکل از عناصر متعدد و مرتبط با هم باشد. هدف کلی استفاده از این روش در فرآیند انجام پایان نامه، مشاهده مفصل ابعاد مورد تحت مطالعه و تفسیر یافته ها ها از دیدگاه کل گرا است. به همین جهت اغلب اوقات، روش تحقیق مطالعه موردی به رویکرد کیفی و با تأکید بر فرآیندها و درک و تفسیر آن ها می پردازد. برای مشاوره در زمینه انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی با موسسه خدمات دانشجویی (فروغ پاسارگاد) تماس بگیرید.
در فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی برخلاف روش تحقیق آزمایشی دانشجو به دستکاری متغیر مستقل و مشاهده آثار آن بر متغیر وابسته نمی پردازد. همچنین مانند دانشجویی که در روش تحقیق پیمایشی با انتخاب یک نمونه با حجم وسیع و به عنوان نماینده جامعه، درباره تعدادی از متغیرها به بررسی می پردازد، عمل نمی کند، بلکه به صورت منحصر به‌ فرد بر یک مورد خاص تاکید می‌ کند. برخی افراد مطالعه موردی را یکی از روش های رویکرد تحقیق کیفی معرفی کرده‌اند. برخی اوقات مطالعه موردی شامل بررسی چندین مورد است که آن را مطالعه میان-موردی می¬ نامند. در این نوع مطالعه، دانشجو داده ¬های مورد نیاز پایان نامه را به شیوه های گوناگون از چندین مورد گردآوری می کند.

مطالعه موردی

در فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی، در واقع مورد، موضوع تحقیق است. مورد، واحد تحلیلی است که درباره آن اطلاعات گردآوری می کنیم. مورد در پایان نامه، واحدی است که در پی درک کلیت آن هستیم. واحد تحلیل می تواند شخصی باشد که در پی ارائه درکی از او هستیم که با تصویر کلیت شرایط زندگی او همراه است.
بر اساس این نوع پایان نامه، هر واحد اجتماعی به منزله یک کل به حساب می‌آید. این واحد می‌تواند یک فرد، یک سازمان، یک خانواده، یا حتی یک جامعه باشد. از این رو روش تحقیق مطالعه موردی بیش از همه، یک رویکرد است که بر اساس آن، هر واحد اجتماعی به منزله یک کل در نظر گرفته می‌شود. حال این واحد می‌تواند یک فرد، یک خانواده، یک نهاد اجتماعی یا حتی یک جامعه باشد.
اصطلاح مطالعه موردی در واقع معرف دو عنصر است که در عمل با هم اختلاف دارند: نخست، موضوع پایان نامه بر سر تحلیل عمیق رفتار یک فرد است، چه از راه اسناد شخصی و چه از راه مصاحبه‌ با او که این معنی اصل و دقیق روش تحقیق مطالعه موردی است. دوم، در معنای وسیعتری، مطالعه موردی به هر گونه بررسی تک نگاری که درباره یک حادثه یا تصمیم، یا درباره یک مورد خاص انجام می‌شود، اطلاق می گردد.
به طور کلی فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی زمانی تفوق خود بر دیگر روش های تحقیق را نشان می دهد که پرسش‌ هایی با ادوات استفهام «چگونه» یا «چرا» مطرح می ‌باشند و همچنین هنگامی که دانشجو کنترلی بر رخدادها ندارد و هنگامی که پدیده مورد مطالعه متعلق به زمان معاصر و در بستر زندگی واقعی قرار داشته باشند. چنین پایان نامه های موردی «تبیینی» را می‌توان با دو نوع تحقیق دیگر، یعنی تحقیقات موردی «اکتشافی» و «توصیفی» تکمیل نمود.

اهمیت روش مطالعه موردی

این روش از جهاتی بسیار حائز اهمیت است:
شناخت کل واقعیت
تنها با استفاده از این روش می توان کلیت واقعیت را فهمید. روش مطالعه موردی، بهترین شیوه برای پیاده سازی دیدگاه های کل نگر و همچنین تفکر آن دسته از افرادی است که بر پیکربندی واقعیت تکیه دارند.
شناخت ابعاد نهان پدیده اجتماعی
روش مطالعه موردی، واقعیت را در کنه آن بررسی می کند، به اعماق دست می یابد و به مطالعات ژرفانگر می پردازد.
دستیابی به کلیتی منحصر به فرد
همیشه در جامعه، آینده ای خاص و کلیتی منحصر به فرد و بی نظیر وجود دارد که شناخت آن، تنها از طریق روش مطالعه موردی امکان پذیر است.

مراحل انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی

فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی شامل چهار مرحله است:
•    بیان مسئله و انتخاب مورد (واحد تحلیل)
•    انجام عملیات میدانی (جمع آوری داده‌ ها)
•    سازماندهی داده‌ ها (تحلیل داده ‌ها)
•    تدوین پایان نامه
در مرحله بیان مسئله، دانشجو از زمینه و محیطی که مشکل در آن بروز کرده است، آغاز می‌کند و سپس به شرح «موقعیت نامعین» می‌پردازد. دانشجو پس ‌از شرح موقعیت نامعین به انتخاب «موردی» می‌پردازد که در دسترس باشد یا این ‌که ویژگی‌ هایی را دارا باشد که مطالعه‌ آن از نظر اطلاعات پژوهشی آشکارکننده باشد. برخی اوقات فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی شامل بررسی چندین «مورد» است که آن را مطالعه‌ «میان –موردی» می ‌نامند. در این نوع مطالعه، دانشجو داده‌ های مورد نظر خود را به روش های گوناگون از چندین «مورد» جمع آوری می ‌کند.

مراحل انجام مطالعه موردی
در مرحله اول ضروری است که دانشجو  به این پرسش پاسخ دهد که درصدد است در پایان مطالعه موردی، درباره چه چیزی به اطلاعات پژوهشی دست یابد؟
بر اساس پاسخ به این پرسش، به سهولت می ‌توان نسبت به انتخاب «واحد» تحت مطالعه تصمیم‌ گیری نمود. معمولا در این روش که به صورت کیفی انجام می‌ شود، هدف اصلی آن است که مشخص کند «چرا» یا «چگونه » یک رویداد یا پدیده ظاهر می‌شود؟یا این ‌که «چه رخ داد؟ »، «چرا رخ داد؟» و «چگونه رخ داد؟»
از این ‌رو، با توجه به نوع سؤال تحقیق پایان نامه می ‌توان واحد تحلیل را برای مطالعه موردی مشخص کرد و «مورد» را انتخاب نمود. توجه دانشجو در مطالعه موردی بر یک «مورد» (واحد تحلیل) متمرکز است. اما ممکن است این واحد متشکل از رویدادهای متعدد و افراد مختلف باشد یا از فرآیندهای گوناگون تشکیل‌شده باشد. در این صورت ضروری است که از اجزای تشکیل ‌دهنده «واحد تحلیل» نمونه‌ گیری کرد.
سخن آخر
در مجموع این که می‌توان گفت از نقطه‌ نظر تحقیق، روش مطالعه موردی موقعیت کلی در پایان نامه را به ‌عنوان ترکیبی از فاکتورهای مختلف، مورد بررسی قرار می ‌دهد. این روش ممکن است روی توصیف فرآیند و یا زنجیره‌ای از پدیده ‌ها که روی رفتار فرآیند مؤثرترند، متمرکز شود. مطالعه رفتار فرد یا گروه در موقعیت اجتماعی و مقایسه موردها، منجر به فرموله شدن یا تایید فرضیه‌ ها می‌شود. عمق فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی بعضا از دیگر انواع روش های مورد استفاده در پایان نامه بیشتر است. به ‌عنوان ‌مثال، اگر تعیین رفتارها به‌وسیله پرسشنامه انجام‌ شده است، عموما نتایج رضایت ‌بخش نیست. زیرا با علامت زدن گزینه ‌های محدود بله یا خیر و یا ارقام ۱ تا ۵ یا سایر گزینه‌ های لیکرت نمی ‌توان تحلیل مناسبی از رفتارهای مورد نظر داشت. روش تحقیق مطالعه موردی می ‌تواند خیلی بیشتر از این تحلیل سطحی که در پرسشنامه مطرح است، رفتار را تحلیل کند و دلایل و متغیرهای بیشتری را مورد بحث قرار دهد.
نکته مهم در مورد فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی این است که روش ‌های تحقیق موجود، تعداد زیادی مورد را به‌ صورت سطحی تحت بررسی قرار می ‌دهند و موجب دستیابی به محدوده کوچکی از دانش می گردند، اما فرآیند انجام پایان نامه به روش مطالعه موردی خصوصیات کمی از هر مورد را بررسی می ‌کند و با موردهای کمتری هم سروکار دارد، ولی به محدوده وسیعی از دانش برای تحلیل سیستم‌ های پیچیده دسترسی می ‌یابد. توجه دانشجو در مطالعه موردی بر یک «مورد» متمرکز است، اما این امکان وجود دارد که این واحد، متشکل از رویدادهای متعدد و افراد مختلف باشد و یا از فرآیندهای گوناگون تشکیل شده باشد. در این صورت ضروری است که از اجزای تشکیل دهنده «واحد تحلیل» نمونه گیری گردد.